Witte Wieven, spookhazen en niet te vergeten het Grijze Veulen. De Sallandse Heuvelrug staat bol van de sagen en sprookjes. En is ook om andere redenen vermaard: door de weidse en bijna on-Nederlandse vergezichten bijvoorbeeld, de befaamde korhoenders en het avonturenpark. Wil je griezelen of genieten? Het fraaie centraal-Overijssels landschap biedt gelegenheid tot beide.

Reus?

Er was eens een Pruisische reus. Die wilde het Almere (de latere Zuiderzee) dempen. Met een reuzengrote zak zand op zijn rug ging hij op weg. Hij merkte echter niet dat er een gaatje in de zak zat. Het zand liep er langzaam maar zeker uit, en zo ontstond de Sallandse Heuvelrug. Toen de reus in de gaten kreeg dat de zak al voor een groot deel leeg was, liet hij zijn plannen varen. De rest van het zand schudde hij ook maar uit, Dat werd de Lemelerberg.

Of IJsmassa

Helaas. Inmiddels is wetenschappelijk aangetoond dat dit sprookje niet klopt. De Pruisische reus was een enorme ijsmassa uit de tijd van 150.000 jaar geleden. De gletsjers duwde de grond voor zich uit en creëerde een stuwwal: de Sallandse Heuvelrug. De geschreven geschiedenis van Overijssel begint eigenlijk in de 7e eeuw met de latere sint Willibrord, aartsbisschop der Friezen. Tot zijn bisdom behoorde ook het vanuit Utrecht gekerstende gebied van de Saksen, waaronder Overijssel. Al was er van kerstening onder de Saksen nog geen sprake. De oudste kerk in de provincie (in Deventer) hebben zij 772 verwoest.

Marken, wolven en goudkoorts

De Sallandse boeren hadden in de Middeleeuwen Marken, gebieden in gemeen-schappelijk eigendom. Een soort kolchoz, maar dan op z’n Overijssels; bestaande uit akkers, wei en bossen. Maar net als in de voormalige Sovjet-Unie ging het hier ook mis. Er werd wat al te ijverig geboerd op de Marken en daar kon het land niet tegen. De uitputting van de gronden leidden door de ‘stoevinghe’ ofwel zandverstuiving tot eeuwenlang voortdurende problemen. Heidenvelden, wei en akkers wedden geregeld bedolven onder het zand. Milieubeschermers avant la lettre poogden vanaf 1668 daar wat aan te doen door op de Sallandse zandheuvels bos aan te planten. De wolven hebben dat toen niet meer meegemaakt. Al in het begin van de 17e eeuw werd de laatste van deze roofdieren van de Holterberg gejaagd. In de 19e eeuw beleefde de Noestelerberg bijzondere momenten: er was stofgoud gevonden en het gebied werd bestormd door mensen bevangen van goudkoorts.

Bescherming

Staatsbosbeheer heeft maatregelen genomen om de dieren op de Sallandse Heuvelrug te beschermen. Sommige gedeelten van, met name, de heidevelden, geulen, slenken en meerstammige eiken geven evenwel ook overdag een sprookjesachtige sfeer. Bijvoorbeeld bij mistig weer, want dan kunt u het silhouet van jeneverbesstruik, makkelijk voor een spook aanzien. En schrik ook niet als er in een schemerig stuk bos ineens een stuk hout begint op te lichten. Dat is niets anders dan de schimmel van de honingzwam op vochtig loofhout. Geen wonder dat Salland rijk is aan sagen.